PET CT Nedir?

Pozitron emisyon tomografi (PET) taraması vücudunuzdaki hastalıkları kontrol etmemizi sağlayan bir görüntüleme yöntemidir.

Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) kanser hücrelerinin artan glukoz alımına ve glikolizise göre değerli bilgiler sunar. Böylece henüz belirgin bir kitle oluşmadan, metabolik değişiklikler saptanabilir. Bunun için 2-deoksi-2- [florin-18]-floro-D-glukoz (18 F-FDG) kullanılır. Başka bir deyişle kanser hücreleri glukozu normal hücrelerden daha fazla kullanır. PET-CT bu bilgiye dayanarak önceden işaretlenmiş glukozların vücuttaki anormal dağılımını araştıran bir görüntüleme yöntemidir. 

PET-CT vücudunuzdaki kanserli alanı değerlendirmede, kanserin evresini belirlemede, alınan kemoterapi/radyoterapi gibi tedavilerin kanserli alana etkisini gözlemlemede kullanılır. Böylece gereksiz tedaviler önlenir, gerekli tedavilerde bir an önce başlanabilir. Gerektiğinde de tedavi stratejisi değiştirilebilir.

PET CT, radyoaktif maddeler içeren özel bir ilaç kullanır. Bu ilaç, vücudun hangi kısmının incelendiğine bağlı olarak kolunuzdan damarınıza verilebilir,  yutulabilir, solunabilir veya damarınıza enjekte edilebilir.

Bir PET tarayıcı tarafından yapılan incelemeyle, doktorunuz organlarınızın ve dokularınızın ne kadar iyi çalıştığını görmesine yardımcı olur.

PET CT çekiminde vücudun belirli dokuları ve bazı hastalıklarda, daha yüksek bir kimyasal aktivite oluşacaktır. PET taramasında bu hastalık alanları parlak noktalar olarak ortaya çıkacaktır.

PET taraması kan akışını, oksijen kullanımını, vücudunuzun şekeri nasıl kullandığını ve daha fazlasını ölçebilir.

PET taraması tipik olarak ayaktan görüntüleme prosedürüdür. Test bittikten sonra gününüze devam edebilirsiniz.

Kanser hücreleri, kanserli olmayan hücrelerden daha yüksek bir metabolik hıza sahiptir. Bu yüksek düzeyde kimyasal aktivite nedeniyle kanser hücreleri PET taramalarında parlak noktalar olarak ortaya çıkar. Bu nedenle PET taramaları hem kanseri tespit etmek hem de aşağıdakiler için yararlıdır:

• Kanserin yayılıp yayılmadığını görmek
• Kanser tedavisinin işe yarayıp yaramadığını görmek
• Kanserin tekrarlamasını tespit etmek

Bununla birlikte, bu taramalar doktorunuz tarafından dikkatlice okunmalıdır, çünkü kanser dışı durumların bir taramada kansere benzemesi mümkündür. Katı tümörlerin PET taramalarında görünmemesi de yaygındır.

PET-CT Neden Çekilir?

1. Kanser tanısı konulduğunda kanserin evresinin belirlenmesinde
2. Kanser tedavisi sonrası değerlendirmede
3. Ameliyat öncesi planlamada
4. Radyoterapi planlamasında
5. Tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde
6. Takipteki tümör marker yüksekliklerinde
7. Yaygın kanser varlığında primerin saptanmasına katkı sağlaması için
8. Biyopsi rehberliği için tümör bölgesinin seçilmesinde

PET-CT Nasıl Çekilir?

PET-CT çekimi için en az 6-8 saatlik açlık gerekir. Çekimden önceki günler zorlayıcı fiziksel aktiviteden uzak durmanız önerilir. Ayrıca şeker hastasıysanız şeker ilaçlarınıza devam etmeniz ve işlem sabahı kan şekerinizin 200 mg/dL altında olması önemlidir. İşlem günü PET-CT çektireceğiniz merkez sizi özel bir odaya alır ve burada size damardan ilaç enjekte eder. İlacın vücudunuza dağılması için 30-60 dakika civarı sizi bekletirler. Daha sonra sizi çekime alırlar. Çekim ağrısız bir işlemdir. Çekim sırasında cihazın uğultu ve tıkırtı şeklinde sesini duyabilirsiniz. Çekim süresi yaklaşık 30 dakikadır. Çekim sonrası bol su içmeniz önerilir. Aynı gün normal hayatınıza dönebilirsiniz. 

İşlemden Önceki Gün

Randevunuzdan yirmi dört saat önce, düşük karbonhidratlı ve şekersiz bir diyete uymanız istenecektir. Kaçınılması gereken yiyecekler ve içecekler şunlardır:

• Tahıl
• Makarna
• Ekmek
• Pirinç
• Meyve ve meyve suları
• Alkol
• Kafeinli içecekler
• Şekerleme, sakız ve nane

İşlem  Günü

İşlem için anestezi alıyorsanız, PET taramanızın tüm sabahı bir şey yiyip içmeyin. Herhangi bir ilaç almanız gerekiyorsa, sadece birkaç yudum su ile alın.

Anestezi almıyorsanız, taramanızdan önce altı saat boyunca herhangi bir şey yemekten kaçınmanız istenecektir. Sakız, öksürük damlaları veya şekerlerden sakınmayı unutmayın.

Bununla birlikte, su içebilecek ve önerilen ilaçları alabileceksiniz.

Bir hastane elbisesini giymeniz istenebilir. Metal test ekipmanlarını etkileyebileceği için, pearcing dahil olmak üzere taktığınız mücevherleri çıkarmanız gerekir.

PET-CT Hakkında Diğer Hususlar

Ayrıca doktorunuza, sahip olduğunuz herhangi bir tıbbi durumu da söylemelisiniz: Hamileyseniz veya hamile olabileceğinizi düşünüyorsanız, doktorunuza söyleyin. Bu test bebeğiniz için güvenli olmayabilir.

Emziriyorsanız, işlemden 24 saat önce anne sütünüzü pompalamanız ve saklamanız gerekebilir – testten sonra 24 saat boyunca emziremeyeceksiniz.

Diyabetiniz varsa, test hazırlığı için özel talimatlar alacaksınız, çünkü açlık kan şekeri seviyenizi etkileyebilir. Muhtemelen normal dozdaki insülin dozunuzu almanız ve taramayı almaya başlamadan 4 saat önce hafif bir yemek yemeniz söylenecektir.

PET-CT Radyasyon İçerir Mi?

PET-CT çekimi sırasında vücudunuza verilen madde radyoaktif bir maddedir. Bu maddenin vücudunuzdan atılması ortalama 4-6 saattir. Bu nedenle işlem sonrası 4-6 saat süreyle bebeklerden ve gebelerden uzak durmanız önerilir. 

PET-CT Kaç Günde Çıkar?

PET-CT raporları nükleer tıp uzmanın yoğunluğuna göre değişmekle birlikte genellikle 1-2 gün içinde çıkacaktır.  

PET-CT SGK Karşılar Mı?

PET-CT eğer kanser tanınız patolojik olarak mevcutsa ve SGK’nın PET-CT çekilme kriterleri sağlanıyorsa, SGK anlaşmalı merkezlerde SGK’sı olan hastalar PET-CT’yi genellikle ücretsiz çektirebilir. 

FDG Tutulumu Her Zaman Kanser Midir?

FDG tutulumu metabolizmanın yüksek olduğu ve yüksek miktarda glukoz kullanıldığında saptanır. FDG tutulumu kanserli alanlarda olabileceği gibi zaman zaman metabolizmanın hızlı olduğu normal dokularda da olabilir. Bu tutulum PET-CT değerlendirilirken nükleer tıp uzmanı tarafından gözden geçirilecektir. Böylece FDG tutulumunun normal bir durum mu yoksa anormal bir durum mu olduğu belirlenebilir.

PET Taramasından Sonra Ne Olur?

Testten sonra doktorunuz size ek bir şey söylemezse gününüzü devam ettirebilirsiniz.

Bununla birlikte, radyoaktif madde vücudunuzda yaklaşık 12 saat kalacağı için, bu süre zarfında hem hamile kadınlar hem de bebeklerle temasınızı sınırlandırmanız uygun olacaktır.

Testten sonra radyoaktif maddeleri vücudunuzdan hızlı çıkarmak için bol miktarda sıvı içiniz. Genellikle, tüm radyoaktif maddeler iki gün sonra vücudunuzu terk eder.

Yrd. Doç.  Dr. Çetin ALTUNAL

Genel Cerrahi Öğretim Üyesi